Serbest bir yazılım (freeware) olan ORAN 1.1 programı, olağan piyanoların en pest sesi olan A0 = 27.5 Hz (ünison=0 sent) tonu temel referans alınarak, 12000 sent (10 oktav) yukarıda olan A10 tonuna kadar geniş bir ses-sahası üzerinden çalışır. Bu ses-sahasındaki her bir frekansın A0 = 27.5 Hz tonuna uzaklıklarına göre sent cinsinden karşılıkları bulunur. Örneğin, A4 = 440 Hz, A0’a göre tam 4 oktav yukarıda olduğundan 4800 sentlik bir uzaklıktadır, dolayısıyla 4800 sentlik bir değere sahiptir. Bu ölçüm yapılırken mutlak alınan ses-sistemi "12-Ton Eşit Taksimat"tır (12-TET). Buna göre: 3900 sent C3 | 4500 sent F#3/Gb3 | 4000 sent C#3/Db3 | 4600 sent G3 | 4100 sent D3 | 4700 sent G#3/Ab3 | 4200 sent D#3/Eb3 | 4800 sent A4 | 4300 sent E3 | 4900 sent A#4/Bb4 | 4400 sent F3 | 5000 sent B4 |
Oktavı 1200 eşit parçaya bölen sent sistemine göre, 12-TET’nin her tonu, bir öncekine göre 100 sent yukarıdadır. 100 sent, Batı Müziği’nde “tampere yarım-ton aralık” olarak anılır (örneğin, tablodaki E3 ile F3 arası 100 senttir). ORAN 1.1, yukarıda anlattığımız şekilde, 10 oktavlık (0 ilâ 12000 sent genişlikte) ses-sahası içinde, sent olarak verilebilecek herhangi iki sesin (bunların Hz karşılıklarını ve 12-TET tonlarından hangi yönde ve ne kadar saptıklarını gösterdikten sonra) oranını alır ve aralarındaki mesafeyi rasyonel kesirler cinsinden ölçer. Aralık hesaplama yöntemi KESİR 1.0 ile aynıdır. Örneğin, A0’dan 4800 sent (4 oktav) yukarıda olan A4 ile 4950 yukarıda olan bir sesi oranlamak istediğimizde, önce ilk değeri, sonra de ikinci değeri gireriz. Her değerin 12-TET karşılığı ile bu karşılıktan sapma miktarını (4800.0=A4 + 00 sent / 4950.0=B4 -50 sent) ve A0 = 27.5 Hz’e göre frekansını (440 Hz / 479.8 Hz) görürüz. Bundan sonra, ENTER tuşuna basıldığında, KESİR 1.0 algoritması devreye girer ve oranlanan aralığa karşılık olan rasyonel kesirler listelenir. Kodu derleyen: Yavuz Ekşi, Uğur Keçecioğlu email: yeksi@cfa.harvard.edu, notisty@hotmail.com |